Wat zijn ‘tips en trics’ om budgettair gunstig ‘binnen de schil’ te verduurzamen conform de zogeheten Standaard? En wat zijn de kritische punten in de uitvoering? Dit en meer komt aan bod in de maatwerktraining Verduurzaming Bestaande Woningbouw: naar de Standaard van BOB en Kennisinstituut KERN. Projectleiders en projectopzichters van Woningcorporatie Woonforte volgden ‘m als incompanytraject. “In slechts vier ochtenden zijn we weer helemaal up-to-date.”
Woonforte pakt de verduurzamingsopgave conform de Standaard van Aedes ambitieus op. Onder het motto ‘Oog voor mensen, hart voor wonen’ investeert de woningcorporatie flink in nieuwbouw, renovaties, onderhoud, leefbaarheid én duurzaamheid. “Van het Rijk moeten in 2050 al onze woningen gasloos zijn”, vertellen Wim van Wijngaarden, projectleider planmatig en groot onderhoud, en projectopzichter Linsey Blom. “Verder willen we uiterlijk in 2030 minimaal 3.500 woningen naar de nieuwe Standaard hebben gebracht. Ook alle nieuwbouw die op de planning staat, wordt aardgasvrij en energiezuinig.”
Aan de vooravond van deze grote opgave wilde Woonforte de verduurzamingskennis in huis verder optimaliseren. “Tachtig procent van de kennis was al op orde, maar om ons hele woningbezit van het gas af te kunnen halen, wilden we naar de honderd procent”, aldus Wim. “Zo hopen we straks een boel gekkigheid te voorkomen.” Graag wilden ze antwoord op bouwkundige en installatietechnische vragen: Wat kan er technisch allemaal als het om verduurzaming gaat? Hoe past dit in onze context met onze eigen praktijksituaties? En is er een standaard aanpak denkbaar die breed uitrolbaar is?
Besloten werd de BOB-training Verduurzaming Bestaande Woningbouw, voor Woonforte op maat te maken en incompany te volgen. “Ik ben compleet anders naar gebouwen gaan kijken, ook voor planmatig onderhoud”, vertelt Linsey. “Lange tijd was isoleren dé ultieme vorm van verduurzamen, maar er is veel meer mogelijk én je moet rekening houden met de bewoners. Isolatie aanbrengen doe je eenvoudig vanuit de buitenkant: je boort een paar gaten en vult de spouw. Maar een woning van binnenuit luchtdicht maken en warmteterugwinning (wtw) aanbrengen is veel ingrijpender voor de huurders. Dat moet je wel meenemen bij de aanpak van je project. De training heeft me hierbij uitstekend geholpen. Een collega-cursist was zo geïnspireerd, dat hij meteen onderzoek is gaan doen voor een wtw-installatie in zijn eigen woning.”
Wim leerde vooral dat je ‘out of the box’ moet denken bij verduurzamingsprojecten. “De ontwerpbenadering is superbelangrijk. Het komt erop neer dat je eerst alle mogelijkheden inventariseert (divergeren), en die vervolgens op basis van criteria afpelt tot de beste oplossing (convergeren). Heel mooi vind ik dat.” Ook de mantra ‘doe wat je doet meteen goed’ is hem bijgebleven: doe alles wat je aanpakt, zo goed mogelijk. “Helemaal mee eens, en als het geld er was deden wij dat zeker. Helaas zouden we met die aanpak nu dan maar een beperkt aantal projecten kunnen draaien en niet alle woningen naar de Standaard krijgen.” Linsey: “We kiezen er nu dus voor iets minder te doen, maar wel overal, in de wetenschap dat dit in de toekomst een vervolg krijgt op een ander onderdeel. Ter illustratie: nu gevel en vloer naar de Standaard brengen en in de toekomst een wtw-installatie aanbrengen, zodat de woning helemaal naar de Standaard is gebracht.”
Geïnspireerd door de training doet Woonforte al diverse zaken anders, zoals meer blowerdoortests uitvoeren om de luchtdichtheid van woningen te meten. “Dit idee zat al langer in mijn hoofd, maar nu passen we het echt toe. Ook doen we vaker thermografische onderzoeken om warmtelekken op te sporen.” Fijn is dat het hele team door de incompany-aanpak van de training dezelfde bagage heeft. “Zo begrijp je elkaar beter en kun je projecten eenduidig aanpakken. En sowieso was het leerzaam om eigen projecten te kunnen inbrengen. In slechts vier sessies zijn we weer helemaal up-to-date, ik geef de training een acht.”
Nu de projectleiders en projectopzichter hun verduurzamingskennis op peil hebben, is het zaak dat de rest van de organisatie volgt. “We moeten bijvoorbeeld met z’n allen beseffen dat huurders na de verduurzamingsslag anders met hun woning moeten omgaan. Ramen openzetten of aan ventielen draaien kan niet meer. Zij moeten dus anders geïnformeerd worden. Verduurzaming heeft gevolgen voor bijna iedereen in de organisatie.”
De bestaande BOB-training Verduurzaming Bestaande Woningbouw werd voor Woonforte aangepast en op maat gemaakt. Daar kwam de training Verduurzaming Bestaande Woningbouw: naar de Standaard uit, deze is nu ook als open training te volgen. Drie KERN-docenten vertelden tijdens deze training in vier dagdelen over de ontwikkelingen rondom verduurzaming, technische mogelijkheden (denk: thermische bruggen, isolatie en luchtdichtheid) en een integrale aanpak. Ook belichtten zij kritische punten in de uitvoering, behandelden zij praktijkcasussen en gaven tips. Een van de docenten, Carl-Peter Goossen, nam ondersteunend aan dit opleidingstraject deel aan een denktank bij Woonforte. Hier worden concrete projecten op de uitvoeringslijst 2024 verder uitgewerkt.
