Regina Koning is juridisch expert en kwartiermaker op het gebied van onder andere de energietransitie, bouwrecht, circulair bouwen en omgevingsrecht. Die kennis en expertise zet zij ook in als adviseur bij de ABW-opleidingen van BOB-KOB. Eerder vertelde Regina over de gevolgen van de Omgevingswet en de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw). Maar er zijn nog meer ontwikkelingen waar de gemeenten mee te maken krijgen. Zoals de Europese noodverordening die procedureregels over zonnepanelen en warmtepompen regelt. Of de soortenbescherming, die tot onbedoelde gevolgen leidt bij het na-isoleren van gebouwen.
“Per 31 december 2022 is een Europese noodverordening van kracht, die direct van toepassing is in de lidstaten en waaraan moet worden voldaan. De aanleiding is dat we in een oorlogssituatie zitten, waarbij de Europese afhankelijkheid van (Russisch) gas zo snel mogelijk verminderd moet worden. De noodverordening geldt voor 18 maanden.”
“We krijgen al veel vragen over de noodverordening en ik werk aan een informatiestuk voor gemeenten, waarin we de gevolgen voor gemeentes analyseren. In de kern betekent de noodverordening dat er bij zonnepanelen waarvoor een vergunningsplicht geldt, binnen vier weken een vergunning moet worden verleend, anders is de vergunning van rechtswege verleend. Het is overigens nog maar de vraag of de noodverordening voor Nederland een probleem gaat worden, omdat alleen bij monumenten een vergunningsplicht geldt en juist voor deze vergunning een uitzondering mag worden gemaakt.”
Regina Koning, juridisch expert en kwartiermaker op het gebied van onder andere de energietransitie, bouwrecht, circulair bouwen en omgevingsrecht.
“Ook ten aanzien van warmtepompen zijn de consequenties van de noodverordening nog niet geheel duidelijk. Ook hier is dat afhankelijk van de beantwoording van de vraag of er sprake is van een vergunningsplicht. Wanneer je bijvoorbeeld bouwt op het achtererf en daar de buitenunit neerzet van je warmtepomp, dan zit je al snel vergunningsvrij. Maar wanneer je die unit aan de gevel hangt, of op het dak plaatst, dan kom je al snel op een vergunningsplicht uit. Ook hier geldt dat er voor monumenten en gebouwen binnen een beschermd stads- en dorpsgezicht een uitzondering kan worden gemaakt door lidstaten. Of de noodverordening van grote betekenis zal zijn voor gemeenten betwijfel ik, dat betekent alleen niet dat gemeenten er geen vragen over hebben en behoefte hebben aan meer informatie.”
Een ander onderwerp waar Regina veel aandacht voor heeft is het spanningsveld tussen ecologische richtlijnen en de verduurzamingsdoelen. De bescherming van vleermuizen kan namelijk een hindernis zijn bij het na-isoleren van spouwmuren. Ook hier met mogelijk onverwachte gevolgen voor de gemeenten.
“Op het gebied van de energietransitie ben ik ook druk bezig met de soortenbescherming, in relatie tot het na-isoleren van spouwmuren in de bestaande gebouwenvoorraad. Vanuit het Nationaal Isolatieprogramma krijgen gemeenten daarvoor ook subsidie. Vleermuizen vertoeven graag in spouwmuren, dat zijn heerlijke plekjes voor hen. De soortenbescherming dreigt nu een showstopper te worden voor de nodige isolatie van gebouwen.”
“Volgens de regelgeving moet de gebouweigenaar ecologisch onderzoek laten doen. Als uit zo’n quickscan blijkt dat er inderdaad vleermuizen kunnen zitten, dan moet je een ecoloog inschakelen voor nader ecologisch onderzoek. Dat onderzoek is sowieso al een extra kostenpost, maar het kan er ook toe leiden dat je bij de provincie een ontheffing moet aanvragen voor de na-isolatie.”
“Omdat we met miljoenen gebouwen zitten kan dit naar verwachting alleen maar worden opgelost met een aanpak waarin gemeenten een soortenmanagementplan opstellen op basis waarvan gemeenten een gebiedsdekkende ontheffing kunnen verkrijgen. Daarmee wordt de gemeente houder van de ontheffing. De provincie Utrecht werkt al op deze manier aan de isolatieopgave samen met gemeenten. Voor toezichthouders en handhavers wordt deze ontwikkeling interessant omdat bekeken moet worden of er wordt geïsoleerd volgens de maatregelen die zijn gesteld in het soortenmanagementplan en de ontheffing. Ook dit vraagstuk komt op de gemeenten af. Ook omdat met de Omgevingswet het takenpakket wat betreft toezicht en handhaving mogelijk wat breder zou kunnen worden opgevat. De Omgevingswet ziet immers toe op de fysieke leefomgeving en daarbinnen op onder andere gezondheid, milieu, veiligheid en klimaatverandering.”
“Vanuit VNG hebben we bij Europa al aangekaart dat hier de ecologische doelen botsen met de doelen vanuit de energietransitie. Maar daar hebben we vooralsnog nog geen gehoor op gevonden.”
De vele ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving, zowel nationaal als Europees, gaan logischerwijs gevolgen hebben voor de gemeenten. Vanuit de VNG worden de gevolgen zo nauwkeurig mogelijk in kaart gebracht. Daarnaast benadrukt Regina het belang van het tijdig bijscholen van de gemeentelijke medewerkers.
“Ik vermoed zelf dat er ook steeds meer verplichtingen gaan komen voor de bestaande bouw. En dan wordt de handhavingsbevoegdheid al snel ingewikkeld. Neem bijvoorbeeld brandmelders, waarbij je om toezicht te houden naar binnen zou moeten. Nu zal dat vast niet zo’n vaart gaan lopen, maar dat kan anders zijn als er verplichtingen komen met betrekking tot verduurzamingsmaatregelen en het aansluiten op duurzame alternatieven voor aardgas. Het is goed dat gemeenteambtenaren hierop voorbereid zijn.”
“Al met al gaat er voor gemeentes veel veranderen. Om goed op de hoogte te blijven van de veranderingen is het dus zaak dat de betrokken medewerkers zich continu laten bijscholen.”
